Pomoc psychologiczna w stanach lękowych​ - Brodnica i okolice

Badania przeprowadzone w czasie pandemii Covid-19 wskazują, że objawów lękowych w różnym stopniu nasilenia doświadczało 71% mieszkańców Polski, z czego u niemal połowy, bo 44%, występowały cechy charakterystyczne dla zespołu lęku uogólnionego.[i] Zaburzenia lękowe należą do tej grupy trudności natury psychicznej, które wołają o ogromne wsparcie, a sama pandemia wyraźnie nasiliła ich występowanie i siłę. Jednocześnie stany lękowe u nastolatków i dzieci znacząco nasiliły się w ciągu ostatnich lat. Wg danych NFZ, na zaburzenia lękowe i depresyjne leczy się o 120% więcej nieletnich pacjentów niż 10 lat wcześniej.

Ten rodzaj trudności psychicznych jest wysoce zróżnicowany i niejednorodny. Stany lękowe, ataki paniki, zaburzenia lękowe, fobie, stany lękowe w nocy, ataki lękowe, lęk uogólniony – łatwo się w tym pogubić. W tym artykule spróbuję choć trochę przybliżyć Ci, czym są stany lękowe, jak leczyć ich poszczególne rodzaje i jak sobie z nimi radzić. Rozróżnię wybrane stany lękowe, objawy i strategie ich łagodzenia.

Wsparcie psychologa w stanach lękowych opiera się na różnorodnych strategiach, które pomagają w radzeniu sobie z lękiem i redukowaniu objawów związanych z niepokojem. Opiszę je krótko w dalszej części tego artykułu.

Co to są stany lękowe?

Stany lękowe to niejednorodna grupa zaburzeń psychicznych, które w uproszczeniu charakteryzują się występowaniem nadmiernego, nieuzasadnionego lęku i obaw. Mogą manifestować się na różne sposoby, takie, jak uczucie niepokoju, napięcia i lęku przed konkretnymi sytuacjami lub bez nich. Zaburzeniom lękowym mogą towarzyszyć ataki paniki (np. w zespole lęku napadowego), zaburzenia snu, upośledzenie umiejętności koncentracji. Aby pomóc Ci lepiej zrozumieć, co to są stany lękowe, wskażę kilka ich rodzajów, wśród których znajdują się m.in.:

• Zespół lęku uogólnionego, który charakteryzuje się nadmiernym lękiem i niepokojem związanym z różnymi, często zwykłymi czynnościami i sytuacjami życiowymi. W wysokim nasieniu potrafią skutecznie utrudniać codzienne funkcjonowanie i powodować psychiczne cierpienie.
• Zespół lęku napadowego, w tym ataki paniki, które charakteryzują się epizodami nagłego i intensywnego lęku. Epizody te mogą być przeżywane jako przerażające i obejmować objawy fizyczne, takie jak duszności, przyspieszone bicie serca, ból lub ucisk w klatce piersiowej, drżenie rąk, nudności, zawroty głowy, zaburzenia widzenia.
• Fobie. To silne i nieuzasadnione lęki związane z określonymi obiektami, sytuacjami lub działaniami, które prowadzą do intencjonalnego unikania konkretnych sytuacji w celu uniknięcia lęku. Przykładem fobii może być dość powszechna arachnofobia, czyli bardzo silny lęk przed pająkami, lub agorafobia, czyli silny lęk związany z trudnościami w opuszczaniu bezpiecznego miejsca lub sytuacji, w których osoba może odczuwać trudności w ucieczce lub uzyskaniu pomocy w razie wystąpienia lęku lub ataku paniki. Osoby cierpiące na agorafobię często unikają miejsc publicznych, tłumów, podróży, miejsc z ograniczonymi możliwościami ucieczki czy miejsc, gdzie mogą czuć się uwięzione.
• Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, które mogą wiązać się z powtarzalnymi, natrętnymi i niechcianymi myślami lub czynnościami, np. ciągłe mycie rąk nierzadko aż do uszkodzenia naskórka, lub natrętne myśli o tym, że mogłoby się kogoś skrzywdzić (absolutnie bez zamiaru i ryzyka zrobienia tego w rzeczywistości). Ta grupa zaburzeń lękowych również powoduje cierpienie i utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Jeśli interesują Cię przyczyny stanów lękowych, nieco informacji na ten temat znajdziesz na moim blogu.

Objawy stanów lękowych.

Objawy stanów lękowych mogą mieć wymiar fizyczny, emocjonalny i behawioralny, czyli ujawniający się na poziomie zachowania osoby cierpiącej na zaburzenia lękowe. Oto kilka powszechnych objawów związanych ze stanami lękowymi:

• Objawy fizyczne, mogą obejmować przyspieszone bicie serca, przyspieszone, płytkie oddychanie, pocenie się, uczucie duszności, bóle brzucha, nudności, drżenie, zawroty głowy czy uczucie osłabienia. Objawy te mogą być tak silne, że doprowadzają do zasłabnięcia. Często są określane jako ataki paniki. Terapia polega tutaj zazwyczaj na wsparciu psychiatrycznym połączonym z pracą psychologiczną.
• Objawy emocjonalne, mogą obejmować uczucia niepokoju, niepewności, przerażenia, paniki, przytłoczenia, drażliwości czy trudności w skupieniu się, często bez wyraźnego powodu.
• Zachowanie, które może obejmować celowe unikanie określonych sytuacji, w tym sytuacji społecznych, szukanie zapewnień, próby zapewnienia sobie nadmiernej kontroli, trudności w relacjach z innymi.

Często zaburzenia lękowe prowadzą do uzależnień od substancji psychoaktywnych, ponieważ osoby cierpiące sięgają po nie jako po formę samoleczenia, szukania ulgi i radzenia sobie.

Stany lękowe mogą znacząco utrudniać życie codzienne i prowadzić do trudności w wykonywaniu podstawowych czynności, takich jak utrzymywanie relacji z innymi, wykonywanie pracy zawodowej lub chodzenie do szkoły, uczestniczenie w codziennych aktywnościach. Osoby dotknięte stanami lękowymi mogą odczuwać ograniczenia w swoich możliwościach i doświadczać trudności w radzeniu sobie ze stresem i sytuacjami wywołującymi lęk.

Stany lękowe – jak sobie z nimi radzić?

W przypadku silnych objawów, ważne jest skonsultowanie się z psychologiem lub z psychiatrą w celu uzyskania odpowiedniej pomocy i wsparcia terapeutycznego.

W większości przypadków radzenie sobie z zaburzeniami lękowymi jest wyzwaniem, ale na szczęście istnieje sporo skutecznych strategii, które mogą pomóc w poprawie samopoczucia i redukcji objawów, za którymi stoją stany lękowe. Jak sobie z nimi radzić, podpowie kilka poniższych sposobów:

• Przede wszystkim ustrukturyzowana praca psychologiczna, np. terapia poznawczo-behawioralna. Może pomóc w identyfikacji dysfunkcyjnych wzorców myślenia i zachowania oraz wyćwiczeniu skutecznych strategii radzenia sobie z lękiem i nieoczekiwanymi emocjami.
• Ćwiczenia relaksacyjne, takie jak głębokie oddychanie, medytacja, joga, lub inne formy relaksacji, mogą pomóc w obniżeniu lęku i napięcia.
• Regularna aktywność fizyczna, może przyczynić się do poprawy samopoczucia i redukcji objawów lęku poprzez uwalnianie endorfin, które działają jak naturalny środek przeciwlękowy.
• Ćwiczenia uważności, mogą pomóc w skupieniu się na chwili obecnej i tym samym redukcji nadmiernego myślenia o przyszłości, co może przyczynić się do redukcji objawów lęku.
• Zwracanie się do bliskich osób, może pomóc w radzeniu sobie z lękiem dzięki dzieleniu się uczuciami i uzyskiwani wsparcia emocjonalnego. Jak pomagać osobie cierpiącej na zaburzenia lękowe przeczytasz we wpisie na blogu.
• Zdrowy styl życia, czyli odpowiednia dieta, regularny sen, unikanie używek oraz ograniczenie spożycia kofeiny i alkoholu mogą przyczynić się do redukcji objawów lęku i poprawy ogólnego samopoczucia.

Zaznaczę, że w przypadku przedłużającego się cierpienia, pogłębianiu się objawów lub w przypadku ciężkich objawów lękowych nie czekaj i skonsultuj się z psychologiem lub psychiatrą, którzy zalecą odpowiednie metody leczenia i terapii, dostosowane do indywidualnych potrzeb i objawów.

Jak wyjść z lęku społecznego?

Często występującym rodzajem zaburzeń lękowych, zwłaszcza wśród nastolatków, jest lęk społeczny. Wyzwala on trudne doświadczenia, czasami uniemożliwia naukę, chodzenie do szkoły lub do pracy, powoduje wycofywanie się z kontaktów społecznych. Na szczęście istnieją strategie, które mogą pomóc w stopniowym pokonywaniu lęku i poprawie samopoczucia w sytuacjach społecznych. Zła wiadomość jest taka, że unikanie kontaktu z ludźmi nie tylko nie pomoże, ale wzmocni lęk. Nie ma jak wyjść z lęku społecznego bez stopniowej ekspozycji na ludzi. Dobra wiadomość jest taka, że celowe „narażania się” na sytuacje społeczne, z którymi masz trudności, może pomóc w stopniowym przystosowywaniu się do nich i tym samym redukcji lęku. Zacznij od małych kroków i stopniowo zwiększaj poziom trudności. Skorzystaj ze wsparcia psychologa. Spróbuj połączyć to z kolejną strategią, mianowicie praktyką umiejętności społecznych. Trenuj umiejętności komunikacji, takie jak aktywne słuchanie, nawiązywanie kontaktu wzrokowego, wyrażanie swoich myśli. Ta strategia ma na celu zwiększenie Twojej pewności siebie w sytuacjach społecznych.

Wysoką skuteczność w redukcji lęku społecznego wykazuje terapia poznawczo-behawioralna. Za objawami lęku społecznego mogą stać szkodliwe wzorce myślenia i zachowania, które w toku pracy z psychologiem lub terapeutą uda Ci się zidentyfikować, zrozumieć i stopniowo zmieniać.

Inne specyficzne rodzaje stanów lękowych.

Stany lękowe i zaburzenia lękowe niestety mają dla nas, ludzi, bogatą ofertę 😉 I tak na przykład wśród kobiet występują szczególnego rodzaju stany lękowe po porodzie, które mogą dotyczyć stanu zdrowia noworodka, opieki nad nim, przerażenia własną rolą rodzicielską itp. Niektóre stany lękowe nasilają swoje objawy w nocy, powodując bezsenność i utrudniając funkcjonowanie w ciągu dnia. Stany lękowe w depresji to jeszcze inny, bardzo ważny i często występujący rodzaj trudności. Zdarza się, że depresja i stany lękowe współwystępują, a osoby cierpiące na zaburzenia lękowe mogą mieć podwyższone ryzyko rozwoju depresji. Z kolei osoby cierpiące na depresję, mogą doświadczać objawów związanych ze stanami lękowymi.

W każdym przypadku warto omówić swoją sytuację z psychologiem, z którym wspólnie wypracujesz właściwy dla siebie sposób działania.

Fot. Joice Kelly / Unsplash

[i] Babicki, M., Mastalerz-Migas, A. (2021), Występowanie zaburzeń lękowych wśród Polaków w dobie pandemii Covid-19, Psychiatria Polska 3/2021, vol. 55.